Άη Κομμένο

Τη Δευτέρα 8 Μαΐου 2017, ημέρα αντιφασιστικής νίκης των λαών, έγινε στο Πνευματικό Κέντρο των Ηπειρωτών στην Αθήνα εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Δημήτρη Χρ. Βλαχοπάνου «Ισαάκ Μιζάν, Αριθμός βραχίονα 182641». Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Σύλλογο των Απανταχού Διστρατιωτών Άρτας και την Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, υπό την αιγίδα της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος.

Το βιβλίο, που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2016 από τις εκδόσεις «Άπειρος Χώρα», με πρόλογο του Μίνου Μωυσή, Προέδρου της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών, και επίμετρο της ιστορικού Άννας – Μαρίας Δρουμπούκη, είναι μια μυθιστορηματική αφήγηση της ζωής του Ισαάκ Μιζάν, του ομήρου με αριθμό βραχίονα 182641.

Το βιβλίο ιστορεί το δραματικό οδοιπορικό του Αρτινού Εβραίου Ισαάκ Μιζάν από τη γενέτειρά του στα στρατόπεδα ομήρων Άουσβιτς – Μπιρκενάου και Μπέργκεν – Μπέλζεν, την επιστροφή του στην Ελλάδα, τον αγώνα επιβίωσης του μετά από αυτή, σε μιa πόλη που είχε πλέον άλλη υπόσταση γι’ αυτόν, κλπ. Η ιστορία, φυσικά, του Ισαάκ Μιζάν δεν είναι παρά η κοινή πορεία απ’ τη ζωή προς την τιμωρία και το θάνατο των εβδομήντα περίπου χιλιάδων Ελλήνων Εβραίων, μεταξύ των οποίων βρέθηκαν οι 352 της Άρτας, οι 1725 των Ιωαννίνων και οι 250 της Πρέβεζας.
Μέσα από το βιβλίο αναδεικνύεται ταυτόχρονα και μια πλευρά της τοπικής ιστορίας, αρκετά ενδιαφέρουσα και αρκετά υποτιμημένη, ωστόσο.

Η παρουσίαση ξεκίνησε με την προβολή βίντεo, υπό την μουσική υπόκρουση τμήματος του έργου «Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν» του Ιάκωβου Καμπανέλλη και του Μίκη Θεοδωράκη, στο οποίο παρεμβάλλονταν αποσπάσματα από συνεντεύξεις του Ισαάκ Μιζάν, συνοδευόμενα από φωτογραφικό υλικό της οικογένειάς του.

Στην εκδήλωση, την οποία προλόγισε και συντόνισε ο βουλευτής του Νομού Άρτας Βασίλης Τσίρκας μίλησαν ο Ηπειρώτης φιλόλογος – συγγραφέας και αντιστασιακός την περίοδο της χούντας Λαοκράτης Βάσης, η Κατερίνα Μπαλκούρα, Φιλόλογος – Ιστορικός, ο Γιάννης Μπαλάφας, Υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, και ο Αριστομένης Συγγελάκης, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Μέλος Γραμματείας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Χαιρετισμό απηύθυναν ο Αντώνης Κοντός, Πρόεδρος Συλλόγου των Απανταχού Διστρατιωτών Άρτας, ο Γιώργος Δόσης, Πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, και ο Κώστας Καρούσος, πρώην Πρόεδρος, νυν Αντιπρόεδρος της Εταιρίας Λογοτεχνών Ελλάδος

Ειδικά ο Γιάννης Μπαλάφας, αφού μίλησε γενικά για το Ολοκαύτωμα, αναφέρθηκε στη δύσκολη επιστροφή των επιζώντων στην Ελλάδα του Εμφυλίου, στη σιωπή για το Ολοκαύτωμα και ολοκλήρωσε αναφέροντας στίχους από το ποίημα του Ιάκωβου Καμπανέλλη Μαουτχάουζεν.

Στη συνέχεια, o Yφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής τόνισε ότι ο συγγραφέας, όπως φαίνεται και στο έργο του, στο οποίο διαχειρίζεται με ξεκάθαρο τρόπο τα τεράστια προβλήματα που αντιμετώπισαν οι ελάχιστοι επιζώντες όταν επέστρεψαν στα σπίτια τους, τα λεηλατημένα και καταπατημένα, μίλησε ξεκάθαρα γι’ αυτό το ένοχο κενό που επιβιώνει ακόμη και σήμερα στις συζητήσεις για τα εγκλήματα πολέμου στην Ελλάδα, σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο, αναφερόμενος και στο παράδειγμα της σφαγής του Κομμένου της Άρτας. Στις συζητήσεις για τα χωριά που έκαψαν οι ναζί, για τους ανθρώπους που σκότωσαν, σπάνια συμπεριλαμβάνονται οι Έλληνες Εβραίοι που εκτοπίστηκαν στα στρατόπεδα του θανάτου και εξοντώθηκαν μαζικά. Σαν να μην αποτελούν κομμάτι της τοπικής ιστορίας, κομμάτι σημαντικό και αναπόσπαστο της ιστορίας της Ελλάδας.

Και η ίδια η σιωπή των επιζώντων κράτησε μέχρι την δεκαετία του 1990.Σε αυτή την σιωπή, απόρροια όχι μόνο της απώθησης της μνήμης, αλλά και της βαθιάς ανθρώπινης ανάγκης ότι η ζωή έπρεπε να συνεχιστεί, συνέτεινε και το γεγονός ότι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, οι διηγήσεις για τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, για το τι είναι ικανός να κάνει ο άνθρωπος στον άνθρωπο, δεν γίνονταν πιστευτές. Η σιωπή αυτή, ακόμη και όταν αφορά την ενοχή των Ελλήνων χριστιανών, έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια, δειλά δειλά, να σπάει. Κινούμενος από την ανάγκη του να μη σιωπά και από τη βαθιά του αγωνία να μάθουν τα νέα παιδιά, να μην ξεχαστεί η ιστορία, να μην αλλοιωθεί η αλήθεια, ο Ισαάκ Μιζάν επισκέπτεται τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα σχολεία και πανεπιστήμια, για να αφηγηθεί την ιστορία των Ελλήνων Εβραίων μέσα από τη δική του προσωπική ιστορία, διαδικασία εξαιρετικά επίπονη, αλλά ιστορικά και προσωπικά ανεκτίμητη.

Ο Πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος Γιώργος Δόσης σημείωσε, μεταξύ άλλων, ότι «το βιβλίο του Δημήτρη Βλαχοπάνου όχι μόνο αξίζει αλλά και επιβάλλεται να το διαβάσουμε, όχι απλά για να μάθουμε την Ιστορία και να γνωρίσουμε την κτηνωδία του Ναζισμού, που στις μέρες μας σηκώνει κεφάλι στην Ελλάδα και την Ευρώπη αλλά και παντού, αλλά για να είμαστε και αλληλέγγυοι προς τους πρόσφυγες του πολέμου της γειτονιάς μας και ακόμα ακόμα να υψώσουμε το ανάστημά μας και να σηκώσουμε τη φωνή μας σε όλους όσους υποστηρίζουν ακραίες εθνικιστικές αντιλήψεις, με δήθεν πατριωτικές κορώνες, και σε όσους με τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους προετοιμάζουν νέες περιπέτειες για την ανθρωπότητα και τον κόσμο ολόκληρο. Ο κίνδυνος αυτός, δυστυχώς, είναι πολύ ορατός».

Στην εκδήλωση παρέστη ο ίδιος ο Ισάακ Μιζάν, συνοδευόμενος από μέλη της οικογένειάς του, τα οποία τίμησαν με την παρουσία τους τον αγώνα της συλλογικής μνήμης. Παρέστησαν, επίσης, πολλά επίλεκτα στελέχη της Ηπειρώτικης αποδημίας της Αττικής, καθώς και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών.